در شبکه‌های انتقال و توزیع برق، انتخاب کابل مناسب برای ولتاژ فشار متوسط (از ۱ تا ۳۳ کیلوولت) یک موضوع حیاتی است. در این محدوده ولتاژی، دو نوع کابل بیشتر از بقیه مورد استفاده قرار می‌گیرند:
کابل خشک با عایق پلیمری (مانند XLPE)
کابل روغنی با عایق مایع (روغن معدنی یا ترکیبات مشابه)
در این مقاله، تفاوت‌ها، مزایا، معایب و کاربردهای این دو نوع کابل را بررسی کرده و به یک موضوع مهم در پروژه‌های نوسازی و به‌روزرسانی خطوط برق نیز می‌پردازیم:
«مفصل‌های تبدیلی بین کابل‌های روغنی و کابل‌های خشک»
۱. کابل خشک چیست؟
کابل خشک نوعی کابل قدرت است که از عایق‌های جامد مثل XLPE (پلی‌اتیلن کراس‌لینک‌شده) استفاده می‌کند. این کابل‌ها از نظر ساختاری ساده، سبک، مقاوم به حرارت، و مناسب برای نصب در شرایط مختلف محیطی هستند.
ویژگی‌های مهم کابل خشک:
بدون روغن یا مایع درونی
عایق مقاوم در برابر گرما و فشار
نصب و حمل‌ونقل ساده‌تر
طول عمر بالا
نیاز به نگهداری بسیار کم
کاربردها:
پروژه‌های شهری و صنعتی جدید
نیروگاه‌ها و پست‌های برق مدرن
خطوط توزیع درون‌شهری و فضای باز
۲. کابل روغنی چیست؟
کابل روغنی که به آن کابل پرشده با روغن (Oil-Filled Cable) هم گفته می‌شود، دارای یک سیستم عایق مایع است. در این کابل‌ها از روغن عایق برای کنترل ولتاژ و خنک‌کنندگی استفاده می‌شود.
این نوع کابل‌ها معمولاً در دهه‌های گذشته به‌ویژه برای خطوط انتقال بلند و بارگذاری بالا به کار می‌رفتند.
ویژگی‌های مهم کابل روغنی:
مقاوم در برابر تخلیه جزئی
مناسب برای پروژه‌هایی با طول زیاد و دمای بالا
نیازمند سیستم نگهداری دقیق
حساس به نشتی روغن و فشار داخلی
کاربردها:
شبکه‌های قدیمی انتقال برق
پست‌های قدیمی مجهز به سیستم روغنی
کاربردهای خاص صنعتی با شرایط محیطی ویژه
۳. مقایسه کلی کابل خشک و کابل روغنی
| ویژگی | کابل خشک (XLPE) | کابل روغنی (Oil-Filled) |
|---|---|---|
| نوع عایق | جامد پلیمری | مایع (روغن معدنی) |
| وزن | سبک | سنگین |
| نصب | ساده‌تر | پیچیده‌تر |
| نگهداری | بسیار کم | نیازمند پایش مداوم |
| ریسک زیست‌محیطی | ندارد | دارد (نشت روغن) |
| عمر مفید | بالا | وابسته به نگهداری |
| قیمت اولیه | کمی بالاتر | پایین‌تر ولی هزینه نگهداری بالاتر |
۴. چرا در برخی پروژه‌ها هر دو نوع کابل وجود دارد؟
در بسیاری از پروژه‌های توسعه یا نوسازی شبکه برق، خطوط قدیمی (با کابل روغنی) همچنان در حال استفاده‌اند. از سوی دیگر، در بخش‌های جدید همان پروژه‌ها، کابل خشک با فناوری مدرن استفاده می‌شود.
در این شرایط نیاز به اتصال این دو فناوری مختلف به وجود می‌آید. اینجاست که بحث مفصل تبدیلی مطرح می‌شود.
۵. مفصل تبدیلی چیست؟
مفصل تبدیلی روغنی به خشک (Transition Joint) تجهیزی است که برای اتصال کابل روغنی به کابل خشک استفاده می‌شود. این نوع مفصل نقش حیاتی در انتقال برق بین دو نوع کابل با مشخصات کاملاً متفاوت ایفا می‌کند.
۶. ساختار مفصل تبدیلی چگونه است؟
مفصل تبدیلی باید بتواند:
از نشت روغن کابل روغنی جلوگیری کند
از میدان الکتریکی در محل اتصال محافظت کند
دو نوع عایق (مایع و جامد) را به درستی به هم متصل کند
در برابر فشار، دما، رطوبت و ضربه مقاوم باشد
اجزای اصلی مفصل تبدیلی:
لایه‌های نیمه‌هادی و عایق‌های ویژه
آب‌بندهای مقاوم به روغن و فشار
هسته‌های رابط مسی یا آلومینیومی
سیستم جذب تنش مکانیکی و حرارتی
۷. نصب مفصل تبدیلی چه ملاحظاتی دارد؟
نصب این مفصل نیازمند تخصص بالا و تجهیزات خاص است
باید کاملاً آب‌بندی شود تا از نشت روغن جلوگیری کند
بعد از نصب باید تست فشار و عایقی انجام شود
از برندهای معتبر نظیر Raychem، Nexans یا 3M استفاده شود
۸. نتیجه‌گیری: کدام کابل بهتر است؟ کابل خشک یا روغنی؟
در اغلب پروژه‌های امروزی، استفاده از کابل‌های خشک (به‌ویژه XLPE) توصیه می‌شود. این کابل‌ها:
✅ عمر بالا دارند
✅ نصب آسان‌تری دارند
✅ بدون نیاز به سیستم‌های نگهداری پیچیده‌اند
✅ و دوست‌دار محیط زیست هستند
اما در پروژه‌هایی که به‌طور کامل نوسازی نشده‌اند، همچنان کابل‌های روغنی وجود دارند. در این پروژه‌ها استفاده از مفصل تبدیلی نه‌تنها ضروری بلکه ضامن ایمنی و کارکرد صحیح شبکه است.
خدمات کوشان فراز سپهر
شرکت کوشان فراز سپهر با سال‌ها تجربه در تولید و تأمین کابل‌های فشار متوسط، آمادگی دارد تا در پروژه‌های صنعتی، نیروگاهی و عمرانی، خدمات زیر را ارائه دهد:
🔹 تأمین کابل‌های فشار متوسط خشک مطابق با استاندارد IEC 60502-2
🔹 مشاوره در انتخاب نوع کابل مناسب برای پروژه‌های ترکیبی
🔹 همکاری با برندهای بین‌المللی برای تأمین مفصل‌های تبدیلی باکیفیت
🔹 آموزش نصب و تست کابل و مفصل در محل پروژه
📞 برای دریافت مشاوره تخصصی با کارشناسان فنی ما تماس بگیرید.
